پرش به محتوا

خیابانِ شهرهای متحد


اولین شماره «گزارش صداخانه» به زودی منتشر می‌شود

«گزارش صداخانه» نام نشریه صداخانه است که هر فصل روی وبسایت صداخانه و همچنین به صورت نسخه‌های کاغذی منتشر می‌شود. اولین شماره این نشریه با نام «خیابان شهرهای متحد» به فهرست صفحه‌های ۴۵دور موسیقی ترکی آذربایجان ایران اختصاص دارد. عناوین پرشمار این فهرست برای هر مخاطبی شگفت‌انگیز خواهد بود. بخش قابل توجهی از این شماره به اسکن پاکت‌ها و لیبل‌های این صفحه‌ها اختصاص دارد. حجم انبوهی از نام موسیقی‌دانان و تصاویر تبلیغاتی آنها، اسامی صاحبان کمپانی‌های ضبط، عنوان لیبل‌های تجاری و کارخانه‌ها، آدرس مغازه‌های موسیقی‌فروشی و… بر روی این لیبل‌ها و پاکت‌ها خودنمایی می‌کند.

دو آلبوم موسیقی از گزیده این صفحه‌ها که در بازه‌ زمانی دهه ۳۰ تا ۵۰ شمسی منتشر شده‌اند شماره اول را همراهی می‌کنند. قطعات این دو آلبوم موسیقی به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که تکثر سبکی و شنیداری فهرست ‌بلندبالای صفحه‌های ۴۵دور موسیقی ترکی آذربایجانی از جمله موسیقی عاشیقی، موسیقی کلاسیک آذربایجان، موسیقی مردم‌پسند، موسیقی مطربی، آثار مبتنی بر اشعار فکاهی، موسیقی کاباره‌ای عربی‌مآبانه، قطعات نزدیک به موسیقی کردی و ارمنی و… را به خوبی نمایش دهند.

اما در کنار فهرست صفحه‌ها، کانون و قلب این شماره، مقاله «روایتی از استقرار نظامِ تولیدِ موسیقی در ایران؛ صنعت ضبط و نسبتِ آن با موسیقی‌های مردمی» است. این مقاله نخستین چکیده‌‌ی منسجم از تاریخ صنعت ضبط در ایران است.  دراین مقاله سعی شده است با درآمیختن دانش عمومی و تخصصی در حوزه‌ی تاریخ صنعت ضبط، روایتی خواندنی از رشد مناسبات تولید موسیقی در ایران ارائه شود. همچنین این مقاله تلاش می‌کند از روایت‌های تهران‌محور فراتر رود تا به رابطه‌ی گسترده‌تر و مهیج‌تری از صنعت ضبط با جغرافیای ایران و موسیقی‌های مردمی دست یابد. هدف مقاله این بوده است که تاریخ رشد یک صنعت در ایران و پیوند آن را با زندگی مردم در شهرهای مختلف دنبال کند. دست‌یابی به سیر تاریخیِ این روایت حاصل سال‌ها پژوهش احمد جعفری (سردبیر گزارش صداخانه و دانش‌آموخته قوم‌موسیقی‌شناسی از دانشگاه هنر تهران) بر روی موضوع صنعت ضبط در ایران است. مسیر روایت در این مقاله از ورود کمپانی‌های اروپایی ضبط صفحه به تهران در دوران مشروطه آغاز می‌شود و تا رواج نوارهای کاست در میانه‌ی دهه‌ی ۸۰ شمسی ادامه می‌یابد.

عنوان این شماره؛ «خیابان شهرهای متحد»، اقتباسی از نام «خیابانِ ملل متحد» در تبریز است. این خیابان در دوران رواج کاست محل اصلی ضبط، تکثیر و توزیع موسیقی و همچنین کانون تعامل مردم با مغازه‌های نوارفروشی بوده است. پاتوق اصلی موسیقی‌دانان و به ویژه عاشیق‌ها نیز در نوارفروشی‌ها و قهوه‌خانه‌های همین خیابان بوده است.

تمامی متون این شماره به زبان‌های ترکی، عربی و انگلیسی ترجمه شده است به امید آنکه بتواند به ایده‌ها و دغدغه‌های مشابه در جغرافیایی گسترده‌تر متصل شود.

بزودی پیش‌فروش شماره اول روی وبسایت صداخانه آغاز خواهد شد.